rome

Rome

Laatste wijziging: 03.02.2002

Inleiding

De laatste Bijbelse wereldmacht is het keizerrijk Rome. Begonnen als een klein onbelangrijk stadje groeide Rome uit tot het enorme rijk dat wij uit de geschiedenisboekjes kennen.Uit diezelfde boeken kennen we ook de waanzin van vele van Rome's keizers en de christenvervolgingen die er plaats hadden. De Romeinen lijken een wreed volk maar in Rome speelde zich een opgewekt, bloeiend leven af. Theater en vele kunstwerken lokten vele mensen naar deze prachtige stad. Maar waarom herinneren wij ons dan alleen de wreedheden van dit volk? We gaan een kijkje nemen bij de Romeinen.

Land en volk

Rome was een stad van enorme tegenstellingen. Er woonden ongeveer een miljoen mensen en daarvan had maar vijf procent een eigen huis. Rome was gebouwd op zeven heuvels.Tussen de heuvels lag een drassig moeras. De eerste bewoners van de stad leefden van de landbouw maar later kwam het voedsel, tezamen met allerlei andere goederen, uit andere landen. Uit Egypte kwam papyrus, uit India kwamen specerijen en edelstenen, uit Afrika ivoor, van de Britse eilanden tin, amber uit het Oostzeegebied; Rome was een heel belangrijk handelscentrum. Maar het belangrijkste product waren de slaven.

Rome steunde op de arbeid van deze mensen die afkomstig waren uit allerlei landen. Zij vervulden de beroepen van pottenbakkers, goudsmeden en schoenmakers. Dankzij deze slavenarbeid kreeg Rome een slechte naam want de slaven werden alles behalve goed behandeld. Ze werden op openbare markten verkocht waarop de slaven naakt moesten verschijnen. Families werden zonder meer uit elkaar gehaald. Maar als ze een beroep mochten uitoefenen hadden ze geluk gehad want dat was nog altijd beter dan als gladiator in één van de arena's verschijnen. Gladiatorengevechten en andere festijnen waren nodig om het volk zoet te houden. Een groot deel van het volk was dankzij de slaven werkloos en ze moesten toch wat doen. De keizer zorgde voor het eten. Hij liet gratis graan uitdelen.

De rijken hielden zich hier niet mee bezig. Als het te warm was vertrokken ze naar hun villa's in de heuvels. Dit waren prachtige gebouwen compleet met zuilengangen.

Buiten dit deel van het volk was er ook nog het leger. Elke man van 17 tot 46 werd geacht in het leger te verschijnen als dat nodig was en dat was vaak nodig want Rome had vele vijanden. Het leger was erg bedreven in krijgskunde en stond bekend om zijn dicipline. Ze wonnen dan ook vele oorlogen.

Godsdienst

In Rome's vroegste tijd werden er familiegoden vereerd. Dit waren de geesten van overleden gezinsleden. Binnen het gezin werd een eenvoudige dienst gehouden. Later ontstond er een landelijke godsdienst die veel leek op de Griekse godsdienst. De Griekse godenparade op de Olympus verscheen met een andere naam ook in Rome. Zo was oppergod Zeus in Rome Jupiter, Poseidon was Neptunes, boodschapper Hermes Mercurius en Hera was Juno. Ook de keizers werden als een soort van godheid beschouwd. De keizers moedigden dat over het algemeen niet aan maar het zou wel de ondergang worden van de oorspronkelijke Romeinse godsdienst.

Het christendom kreeg steeds meer voet op Romeinse bodem. De eerste christenen in Rome spraken Grieks. Dat bleef ook lange tijd de taal van de christelijke gemeente. Het christendom werd vervolgd en bekend zijn de moorden op de christenen in de arena. Pas onder Constantijn de Grote werd het meer geaccepteerd.

Geschiedenis

De geschiedenis van Rome begint volgens de legende met de geboorte van de tweeling Romulus en Remus. Zij waren zonen van koningin Rhea Silvia en de god Mars. Ze werden te vondeling gelegd en gezoogd en opgevoed door een wolvin. Romulus was door de goden uitverkoren en op 21 april 753 voor Christus stichtte hij de stad Rome. Deze dag wordt nog steeds gevierd.

In eerste instantie was Rome niet meer dan een dorp dat leefde van de landbouw. Het dorp werd geregeerd door koningen. In de loop van de jaren werden de eenvoudige rieten huisjes van de boeren afgebroken en vervangen door stenen gebouwen. Dit proces zorgde ervoor dat Rome steeds meer op een stad ging lijken.

In de loop der tijd verrezen prachtige gebouwen en op de heuvel de Palatijn verschenen de paleizen van de keizers. Zij hebben niet altijd in Rome geregeerd. Nadat de (buitenlandse) koningen waren verjaagd werd Rome een aristocratische republiek. Door verschillende bondgenootschappen met omringende landen en een aantal bloedige oorlogen wist Rome haar grondgebied steeds meer uit te breiden. Het totale gebied omvatte maar liefst 5 miljoen vierkante kilometer en bevatte landen als Egypte, Brittanië en Spanje. Beroemd is de strijd om Carthago waarbij de Romeinen de onverschrokken Hannibal tegen zich kregen. In eerste instantie was Hannibal constant aan de winnende hand. Veel vroegere Romeinse bondgenoten kozen zijn zijde. Maar het tij keerde. In 200 voor Christus werd Carthago verpletterend verslagen. Hannibal voerde er nog enige jaren het bewind maar de Romeinen hadden het op hem voorzien en hij moest vluchten. In 183, vlak voor hij aan zijn vijanden werd uitgeleverd, pleegde hij zelfmoord.

In 83 voor Christus liet legeraanvoerder Sulla zich tot dictator uitroepen. Hij regeerde vier jaar en gaf er toen de brui aan. Er heerste toen veel verwarring in Rome. Er kwamen drie nieuwe leiders naar voren. Een van hen heette Julius Caesar. Hij nam de macht over het leger, onderdrukte een opstand tegen hem en vertrok naar Egypte om daar de orde te herstellen. Daar ontmoette hij Cleopatra met wie hij een beroemde verhouding had waaruit een zoon voortkwam. Vervolgens ging hij terug naar Rome waar hij naar een korte regeringsperiode werd vermoord. Zijn opvolger werd Octavianus die zich om liet dopen tot Augustus (= de vereerde). Voor het zover kwam, kwam Cleopatra weer in beeld. Zij had een verhouding met Augustus' zwager Antonius. Maar Rome trok op tegen deze machtige vrouw en het paar pleegde zelfmoord.

Keizer Augustus maakte van Rome een machtig en sterk rijk. Naar later bleek sterk genoeg om de waanzin en het wangedrag van vele van Augustus' opvolgers te weerstaan.Vele keizers zullen volgen. Van deze keizers sterven er maar zeer weinig een natuurlijke dood. De bekendste keizer uit deze lange rij is ongetwijfeld de zeer wrede Nero. Onder zijn gezag kwamen de christenvervolgingen tot een hoogtepunt maar ook zijn eigen mensen, inclusief zijn moeder, werden op afschuwelijke wijze uit de weg geruimd. Nero werd uiteindelijk gedwongen tot zelfmoord waarbij hij een beetje hulp kreeg van een voormalig slaaf. In het jaar 69 na Chr. waren er zelfs vier keizers aan de macht van wie er twee werden vermoord en er één zelfmoord pleegde.

Het gedrag van Nero en zijn collega's had zijn weerslag op het volk. De morele standaard zakte diep en het gezag werd ondermijnd. Het kon dan ook niet uitblijven; langzaam maar zeker raakte het gigantische rijk in verval. Er kwamen invallen van buitenaf. In 410 werd Rome door de Goten overvallen. De stad werd leeggeplunderd en totaal ontredderd achtergelaten. Ook van de beroemde Atilla de Hun had Rome veel te verduren. Ze moesten hem belasting betalen maar ze konden hem weren. Steeds meer landen maakten zich los van het rijk, net zo lang tot er van het totaal verzwakte Rome niet veel meer over was dan het huidige Italië, dat totaal verarmd was. Er kwam geen nieuwe keizer: het Romeinse rijk was voorgoed verdwenen.

Rome in de Bijbel

Rome staat bij christenen niet al te best bekend. De wreedheden tegen christenen en Joden waren talrijk tijdens de regering van Rome over de wereld. De apostel Paulus krijgt hier herhaaldelijk mee te maken zoals we kunnen lezen in Handelingen 26 en 27. Zowel Petrus als Paulus zijn waarschijnlijk bij christenvervolgingen om het leven gekomen.

Ook Jezus werd blootgesteld aan de Romeinse wreedheden. De kruisdood was een geliefde straf. Pontius Pilatus, degene die Jezus naar Golgotha stuurde, was niet meer dan een speelbal van de, op dat moment, bekwaam regerende keizer Tiberius. Christenen houden het erop dat de laffe Pilatus, om zijn eigen hachje te redden, Jezus laat kruisigen. Een dood waaraan hij onschuldig is. De Joodse leiders hebben hun zin en zullen niet gaan klagen bij Tiberius. Maar er kan een diepere oorzaak zijn. Pilatus was een Romeinse realist. De wet was voor hem alleen geldig als die de staat niet schond. Als hij Jezus zou vrijlaten zou er een opstand komen. Voor één mens zouden dan duizenden mensen sterven en Pilatus had dan Israël boven Rome verkozen.

De confrontatie tussen Rome en Israël gaat verder dan bij de eerder besproken wereldmachten. De macht van Rome is op een toppunt als het de belangrijkste gebeurtenis van het christendom zich afspeelt.Wat in de Bijbel een mooi verhaal lijkt heeft zeer diepe achtergronden met betrekking op de relatie Rome-Israël. Het voert te ver dat hier te bespreken. Voor lezers die hierin geïnteresseerd zijn raad ik het boek Israël, Hellas, Rome: het mysterie van de antieke beschaving van dr. F. de Graaff aan. In dit boek worden de gebeurtenissen belicht van zowel de Romeinse als Israëlische kant.

Rome heeft een grote invloed gehad op de gebeurtenissen in de Bijbel, meer dan elke andere wereldmacht. Na de val van Rome is er geen wereldmacht meer gekomen die dat heeft kunnen evenaren.

Annemieke van de Westelaken

Terug naar de top