Streef
naar verantwoorde bijbelstudie!
Laatste wijziging: 25.04.2001
Het is niet gemakkelijk op een verantwoorde
manier met de Bijbel om te gaan. De, vooral in de evangelische ingeburgerde
gedachte dat elke christen zondermeer de Schrift kan begrijpen, is volstrekt
onjuist. Om de Schrift te kunnen begrijpen dienen we heel wat werk te verzetten.
Het alleen maar lezen van de bijbeltekst zet geen zoden aan de dijk. Wat zegt
ons bijvoorbeeld Johannes 9:53: ‘En zij ontvingen
Hem niet, omdat zijn aangezicht gericht was naar Jeruzalem’? We
herkennen de letters en de woorden wel, maar wat betekenen ze? Om daar achter
te komen is er méér nodig dan het lezen van de tekst. Natuurlijk, en dat gebeurt
heel veel, kun je er je eigen ideeën inleggen, maar is dat verantwoord? Waar
zijn die ideeën op gebaseerd?
Verantwoord bijbelgebruik heeft tenminste
twee kanten: Naar de mens toe en naar God toe. Naar de mens toe wil zeggen:
kunnen wij verantwoorden wat wij anderen vertellen? De verantwoording naar
God toe is het belangrijkste. Door ondoordachte
en twijfelachtige uitleg maken wij God en Zijn woord belachelijk en geven
wij een vertekend beeld van onze Schepper, die ons, ook de mensen, die wij
niet als gelovigen zien, velerlei gaven heeft gegeven om Zijn bemoeienis met
de mensheid te kunnen inzien en te begrijpen.
In plaats van zich af te zetten tegen bijv. de inzichten van de theologie,
zowel de orthodoxe als de moderne, dient een bijbel-onderzoeker juist de resultaten
van de theologie te gebruiken, want ook in de wetenschap is Gods Geest werkzaam.
Wetenschap, of gewoon kennis, is immers óók van God afkomstig! Dat wij als
mensen niet altijd evengoed met die kennis omgaan, mag ons niet belemmeren
die kennis te gebruiken.
Christelijke of Bijbelse wetenschap bestaat niet, er zijn enkel christenen,
die wetenschap bedrijven, zoals er ook niet-christenen zijn, die dat doen.
De door christenen (!) gecreëerde tegenstelling tussen de wetenschap en de
Bijbel is een ontkenning van Gods bemoeienis met Zijn gehele schepping.
Vele christenen zijn de mening toegedaan dat de God van de Bijbel zich alleen
bemoeit met degenen, die, volgens hen, Gods wil doen en niet met degenen,
die, alweer in hun ogen, niet in God geloven, op dezelfde manier zoals zij
dat doen. Dit, uiterst bekrompen standpunt, is eerder regel dan uitzondering
in de christelijke wereld en dat is ook te merken in het omgaan met de Schrift.
Op een verantwoorde manier met de Bijbel
omgaan vereist veel energie en tijd en eist veel studiezin en onderzoek op
vele terreinen. Dat kan niet iedereen opbrengen en dat hoeft ook niet, maar
zij, die menen dat zij, al of niet ‘geroepen’, de Schrift aan anderen willen
uitleggen, zijn verplicht op een verantwoorde wijze met de Schrift
om te gaan en dat ook aan anderen te leren.
‘Bijbels Denken’ is een blad geweest ‘ten dienste van het bestuderen van de
bijbel’. In het verleden werd dat uitgelegd als zou het blad zich op het exegetische
terrein moeten bewegen. Met andere woorden: zorgen voor een verantwoorde exegese
van de bijbeltekst. Daar zit nog het element in van: het blad (meestal de
redactie) verklaart (moeilijke) bijbelteksten voor de lezer, waardoor deze
min of meer afhankelijk werd van de uitleg, die in het blad werd gegeven.
Dat was in wezen helaas ook een ontkenning van de geestelijke groei en volwassenheid
van de lezer.
De nieuwe koers, die mij voor ogen staat, is dat de stichting ‘Lamp-Licht’
zich niet meer met bijbeluitleg bezig houdt, maar instrumenten, hulpmiddelen,
ontwikkelt of reeds bestaande aanreikt, zodat bijbelonderzoekers zelf
een eigen verantwoorde exegese kunnen maken van de bijbeltekst en niet meer
afhankelijk hoeven te zijn van anderen, óók niet van een blad, zoals ‘Bijbels
Denken’.
Elke christen is in staat, afhankelijk van zijn capaciteiten en gaven, met
behulp van de benodigde instrumenten ‘Gods oude plakboek’ zoals het Oude Testament
wel eens genoemd wordt
[1]
en het Nieuwe
Testament te begrijpen en, indien nodig, ook uit te leggen aan anderen.
Dat ik terloops de tweedeling, Oude en Nieuwe Testament maak, geeft meteen
aan dat voor beide delen van de Bijbel andere hulpmiddelen nodig kunnen zijn.
Het is de bedoeling dat in de loop der tijd deze hulpmiddelen in allerlei
vormen beschikbaar komen, via moderne communicatieapparatuur, zoals een computer
en via Internet, maar ook in de vorm van boeken.
De hulpmiddelen
Ik heb al vaak het woord ‘instrumenten’ en het woord ‘hulpmiddelen’ gebruikt.
Het wordt zo langzamerhand tijd aan te geven, wat ik daar onder versta. Met
‘instrumenten’ of ‘hulpmiddelen’ bedoel ik informatie en werkwijzen of methodieken.
Ik noem er enkele:
Literaire stijlfiguren en hoe daarmee
om te gaan;
De wereld van het Oude en Nieuwe Testament;
De geografie van het oude Israël;
Landen en volken rondom Israël;
Verantwoorde exegese;
Belangrijke Hebreeuwse en Griekse woorden;
Methoden van vertalen;
Het gebruik van concordanties en commentaren;
De waarde van archeologie voor het begrijpen van de Schrift.
Dit lijstje is met vele onderwerpen
uit te breiden en al onderzoekend komt er steeds meer bij. Niet voor niets
stel ik dat het bestuderen van de Bijbel een bezigheid is, die veel tijd en
energie kost. We moeten ons steeds de vraag voor ogen houden: Heb ik een volledig
overzicht van alles wat met de tekst te maken heeft? Pas als dat het geval
is, kunnen we de inhoudelijke kant van de tekst onderzoeken om ons tenslotte
de vraag te stellen: Wat kan ik met deze tekst in mijn dagelijks leven?, of:
Heeft de tekst mijn inzicht vergroot in het onderwerp, waarvoor ik de tekst
opgezocht heb?
Tot besluit
Het bestuderen van de Schrift is niet iets wat we zo nu en dan, wanneer we
er tijd voor hebben, doen. Het dient een dagelijkse activiteit te zijn.
Daarvoor hebben we de geestesgesteldheid nodig, die de Joden (!) in Berea hadden:
‘. . . . zonden Paulus
en Silas naar Berea, die, . . . naar de synagoge der Joden gingen en dezen
onderscheidden zich gunstig van die te Tessalonica, daar zij het woord met
alle bereidwilligheid aannamen en dagelijks de Schriften nagingen of deze
dingen zo waren. Velen dan van hen kwamen tot geloof . . .’ (Handelingen 17:10-12).
Als déze instelling deel uitmaakt van
uw leven, is de basis aanwezig om zelfstandig op een verantwoorde
manier de Schrift te kunnen onderzoeken en de daarin op te diepen adviezen
toe passen in uw eigen leven. Ik wens u daarvoor Gods zegen toe!
Jan van de Westelaken